Piotr Strzyż – Znalezisko korda z województwa łódzkiego

Piotr Strzyż

Znalezisko korda z województwa łódzkiego

parę słów o kordzie …

Różne są koleje losu, które kierują zabytki uzbrojenia do kolekcji muzealnych. W ostatnich latach w Polsce odnotować należy znaczący wzrost odkryć, które pochodzą z rekwizycji zbiorów nielegalnych poszukiwaczy „skarbów”. W ten sposób w magazynie Urzędu Skarbowego Łódź-Śródmieście znalazł się średniowieczny kord, czyli rodzaj broni białej. Specyfika tego rodzaju odkryć, zwykle nie pozwala dokładnie uściślić miejsca odkrycia. Tak jest i w tym przypadku – ogólnie tylko wiadomo, że broń została najpewniej znaleziona w okolicach miejscowości Gieczno – Modlna – Biała, w powiecie zgierskim.

Kord nie przetrwał w całości. W najgorszym stanie jest jednosieczna głownia, pozbawiona sztychu, rękojeść jest natomiast w znacznej mierze kompletna – zachował się trzpień z głowicą oraz jeden nit mocujących okładziny rękojeści. Obecna długość całkowita broni wynosi 37,7 cm, z czego na głownię przypada 24,2 cm Głowica jest niska w formie kapturka złożonego z kilku warstw blaszek odpowiednio dopasowanych do półkolistego kształtu trzpienia i na nim zanitowanych. Omawiany kord nie ma zachowanej żadnej osłony dłoni. Cechami wyróżniającymi opisywany okaz są głównie głowica o charakterystycznym kapturkowatym kształcie oraz nit w formie rozetki. Kapturkowate głowice są dość popularne wśród kordów znajdywanych na terenie Polski, jak np. XV-wieczny okaz z Czerska na Mazowszu, przechowywany w Muzeum Wojska Polskiego w Warszawie. Także zabytki z Republiki Czeskiej z takimi głowicami są datowane głównie na XV wiek.

Szczególną interesujący w przypadku korda z okolic Gieczna jest rozetkowy nit rękojeści. Rozetki takie, zwykle wykonane z kolorowego metalu, to jeden z typowych elementów konstrukcyjnych tzw. kordów morawskiego typu, z tym, że występują one zwykle na głowicach. W ten sposób zostały ozdobiony m.in. kord z Gorzowa Śląskiego czy z miejscowości Poręba Wielka koło Limanowej, który wyróżnia się długą, obosieczną głownią. Są one datowane na XV wiek.

Kord z okolic Gieczna uzupełnia krótką listę znalezisk kordów z terenu ziemi łódzkiej. Trudno jego odkrycie wiązać z konkretnymi działaniami militarnymi na tym obszarze w średniowieczu. Do zgubienia kordu przez właściciela doszło zatem w innych, trudnych do ocenienia okolicznościach. Obecny stan zachowania zabytku, ujmuje mu wiele z pierwotnego wyglądu i powoduje, że można go jedynie dość ogólnie datować na XV wiek.

Piotr Strzyż

Oddział Łódzki

Stowarzyszenia Miłośników

Dawnej Broni i Barwy

im. prof. dr. hab. Andrzeja Nadolskiego

Łódź, kwiecień 2021 r.