NIGRA CRUX MALA CRUX. CZARNA I BIAŁA LEGENDA ZAKONU KRZYŻACKIEGO

MALBORK

Termin wystawy: 28.09.2023 -15.01.2024

Każdy z nas, który zgłębił nieco historię zakonu krzyżackiego ma swoją białą i czarną legendę Zakonu Szpitala najświętszej Marii Panny Domu Niemieckiego w Jerozolimie. U mnie we wczesnym dzieciństwie czerń legendy reprezentowali rycerze z obrazu Wojciecha Gersona i Konrad Adenauer (kanclerz RFN) w białym zakonnym płaszczu znaczonym czarnym krzyżem. Na drodze poznania historii tego zakonu rycerskiego napotkałem Karola Górskiego, który w moim myśleniu zapoczątkował okres niuansowania gamy odcieni – od czerni do bieli – . Jego prace na temat Zakonu zmuszały do przemyśleń i refleksji, a te prowadziły niejednokrotnie do zmiany spektrum zjawiska jakim byli Krzyżacy. Było  to wiele lat temu, a proces trwa nadal i wzbogaca się, utwierdzając przekonanie, że w historii nic nie  jest monochromatyczne .

Genius loci – jakim jest sam kompleks zamkowy dawnej stolicy krzyżackiego władztwa w Prusach stał się miejscem, w którym w ostatnim czasie powstał cykl wystaw, zapoczątkowany w 2019 roku przedsięwzięciem muzealnym: SAPIENTIA AEDIFICAVIT SIBI DOMUM – Mądrość zbudowała sobie dom… . W zamyśle miał to być tryptyk, bądź trylogia. Jej drugą część stanowi projekt: REGNUM DEFENDO ENSE ET ALIS TEGO STRICTO – Królestwa bronię dobytym mieczem i osłaniam skrzydłami (2021 r.). Finałem opowieści winna stać się zgodnie z zamysłem pierwotnym, wystawa o czarnej i białej legendzie zakonu krzyżackiego. Harmonię trójcy zburzyła piękna wystawa: ZATEM NAJŚWIĘTSZA MARIA PANNA MUSI OGLĄDAĆ SWOJĄ SPROFANOWANĄ SIEDZIBĘ (2022 r.). Rok 2023 przynosi czwarty tom opowieści, której zwornikiem jest malborski zamek. NIGRA CRUX MALA CRUX. Czarna i biała legenda zakonu krzyżackiego. Mając w pamięci wystawy wspomniane tytułami i pozostające po nich wrażenia, należy mieć nadzieję, że i ta czwarta w cyklu (ostatnia?) nie obniży wysokiego pułapu, na który wzniosły się jej poprzedniczki. Jak i ufać, że dobór środków wyrazu jakimi są artefakty będzie adekwatny i najwyższej próby.

Krzysztof Czarnecki

Oddział Poznański

Miłośników Dawnej Broni i Barwy

Poznań,wrzesień 2023