Krzysztof Czarnecki

MGLISTY JEŹDZIEC

(rzecz o złotym pomniku ułana)

Nasze Stowarzyszenie milczy. Na horyzoncie pojawił się kolejny pomnik. Wedle enuncjacji prasowych (Tygodnik Angora nr 37/2014), 13 września 2014 roku w Kałuszynie pod patronatem Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej będzie miało miejsce odsłonięcie pomnika „Złotego Ułana”. Idea sama w sobie słuszna ale, no właśnie: idzie ona swoim szlakiem, a jej egzemplifikacja to osobny temat. Już sama nazwa ukuta przez prasę: „Złoty pomnik Ułana” budzi kontrowersje. Rozrośnięty do rozmiarów 8 metrów wysokości monument ułana jest prywatną fundacją Jana Żylińskiego syna rotmistrza Andrzeja Żylińskiego. Inicjatywa szczytna dla naszej pamięci historycznej, ale efekt finalny? Kłania się tu po raz kolejny brak naszej polskiej spójnej polityki historycznej. Złoty pomnik, już sama formuła uczczenia pamięci chwały musi budzić mieszane odczucia: złoty pomnik! Trudno wypowiedzieć się co do szczegółów realizacji przedsięwzięcia, ponieważ dostępne prezentacje wizualne nie pozwalają na analizę szczegółów brązowego i  złoconego posągu. Nadmienić przy tym należy, że ten sam twórca w swej kreacji pomnika Marszałka w Kutnie, uczynił go leworęcznym, co nie odpowiada prawdzie.  Z tego co dostępne: wzrok wyławia obraz konia, którego dosiada jeździec. Wierzchowiec jest łudząco podobny do „kasztanki?” Józefa Piłsudskiego (Gorzów Wlkp.) i … konia z projektu posągu króla Przemysła II, którym ma zostać obdarzony Poznań, mimo licznych protestów co wrażliwszych jego mieszkańców. Pochodzą one z tej samej stadniny dziwnych wizji z brązu, tych  pięknych w naturze  zwierząt. Nie ma przy tym żadnego znaczenia, że rumak którego dosiadał średniowieczny książę musiał wyglądać zupełnie inaczej niż koń pochodzący z hodowli działających w XX wieku.

Co napawa szczególną troską, to obecność w Komitecie Honorowym Budowy Pomnika Złotego Ułana naszego szczególnie zasłużonego znawcy przedmiotu i wieloletniego sternika Stowarzyszenia Miłośników Dawnej Broni i Barwy. Ma ona być zapewne swoistą legitymacją merytoryczności owego przedsięwzięcia. (http://www.podlasie24.pl/minsk-maz./region/pierwszy-w-polsce-pomnik-ku-czci-polskiej-kawalerii-stanie-w-kaluszynie- 13ebf.html). Historycy sztuki mają też swoisty motyw do zastanowienia. Jest nim obecność w Komitecie uznanego znawcy historii sztuki. Nasze Stowarzyszenie milczy, czy to właściwa postawa kustoszy pamięci BRONI i BARWY?  Kolegom, którzy jeszcze oparli się niepokojącym informacjom, przytaczam fragment z przywołanego artykułu z Angory, który sugeruje, że jest to wypowiedź fundatora: „Prawda jest taka, że polscy ułani odnosili ogromne sukcesy w szarżach pod Chocimiem, Samosierrą, Kircholmem. Nie chciałem by o nich zapomniano.”… . Jeszcze nie przebrzmiała moda na ławeczki z postaciami, a już zbliżają się spiżowym kłusem wyobrażenia mężów zbrojnych wykonywanych jak kto potrafi.

Krzysztof Czarnecki (Oddział Poznański)

2014