Oddział Dolnośląski zaprasza na kolejne spotkanie, które odbędzie się w ostatni czwartek miesiąca, tj. 27 kwietnia br. o godz. 17.30 w budynku wrocławskiego Arsenału, tym razem w sali Bractwa Kurkowego Miasta Wrocławia (w baszcie).

Prelegentem będzie Apoloniusz Fic, który przedstawi odczyt zatytułowany

Szpada – rapier.

Okres przejściowy XVII – XVIII w.

Odczyt ilustrowany będzie oryginalnymi obiektami za zbiorów Prelegenta.

Informacje o odczycie

Rapier  – to broń o  ciekawej konstrukcji, niepowtarzalnej urodzie i zabójczej niegdyś skuteczności.

Rapiery ze zbiorów Apoloniusza Fica, które zobaczyć można było podczas spotkania.

Najważniejsze tezy odczytu:

• Początki rapiera sięgają średniowiecza, a „przodkiem” jest miecz. W swej dojrzałej formie rapier wykształcił się w krajach Europy południowo-zachodniej – w Hiszpanii, Francji, w krajach włoskich – w XVI w. Skuteczność tej broni spowodowała, że szybko rozpowszechnił się także krajach niemieckojęzycznych oraz w Anglii.
• Głownia rapiera była zawsze prosta, przystosowana zarówno do cięcia, jak i do pchnięć, miała różne przekroje – od trójkątnego poprzez soczewkowaty do płaskiego z wieloma strudzinami.  Szczególną jednak cechą wyróżniającą była konstrukcja rękojeści – początkowo z rodzajem palucha, następnie złożoną formą obłęków, a na końcu z rozbudowanym koszem i tzw. podkrzyżem. Formy takie dominowały w ojczyźnie rapiera – Hiszpanii,  potem we Francji, kończąc na Anglii.  Długość rapiera była spora jak na owe czasy, bo sama głownia mierzyła od 90 cm do 120 cm, z oprawą zaś nawet 140 cm i więcej. Oprawy początkowo wykonywano z żelaza, następnie z metali kolorowych, wreszcie ze srebra, niekiedy grubo złocono,  czasem ozdabiano drogimi kamieniami, porcelaną, szlachetnym drewnem czy  kością – w tym słoniową. Konstrukcja rapiera była, jak każdej białej broni w okresie szczytowym, dość skomplikowana.
• Użycie rapiera w walce czy podczas pojedynków wymagało przygotowania, z tego też powodu nauka szermierki (fechtunku) trwała niekiedy latami. Rapier w ręku sprawnego i dobrze wyszkolonego szermierza był bronią niesamowicie skuteczną.
• Jak każda broń z biegiem czasu rapier przechodził transformacje. Szczyt jego doskonałości przypada na wiek XVII,  szczególnie pierwszą połowę. Od ok. 1650 r. rapier zaczął się zmieniać – i te właśnie modyfikacje były tematem prelekcji we Wrocławskim oddziale SMDBIB, ilustrowanej oryginalnymi obiektami ze zbioru Prelegenta. Stwarzało to możliwość śledzenia kolejnych zmian obejmujących konstrukcję rękojeści (zwłaszcza redukcję obłęków bocznych, redukcja kosza i tarczy podkrzyża), a także stopniowe skracanie długości głowni. Schyłek XVII stulecia i początek XVIII to właśnie okres przejściowy – związany ze stopniowym przekształcaniem rapiera w szpadę. W nomenklaturze bronioznawczej  formy z tego czasu są jeszcze traktowane jako rapier, w Polsce, ale także w kręgu niemieckojęzycznym, broń taką określa się zazwyczaj jako szpady.
• W połowie XVIII  w. szpada jako broń na dobre wyparła rapier z użycia, stając się podstawową bronią białą oficerów piechoty i artylerii. Z biegiem czasu szpada w coraz mniejszym stopniu używana była do walki, a przekształcała się w broń paradną i dystynkcyjną, robiąc wielka „karierę” nie tylko w armiach świata, ale w służbach mundurowych, kręgach dworskich oraz dyplomatycznych, by w końcu znaleźć się wśród rekwizytów teatralnych.

Rękojeści rapierów z XVIII w., u góry od lewej: francuskiego, hiszpańskiego, u dołu od lewej: włoskiego i angielskiego, ze zbiorów Prelegenta.

Spotkanie było okazja do zapoznania się z literaturą z księgozbioru Prelegenta…

i podziwiania z bliska piękna dawnej broni.